روش شناسی آمیخته

روش آمیخته

در صورت ضرورت استفاده از روش تحقیق آمیخته باید گفت پژوهشگر با استفاده از روش های تحقیق کمی می تواند جنبه های مشاهده پذیر یک پدیده را که قابل اندازه گیری است مورد بررسی قرار دهد. این روش ها بر پایه دیدگاه فلسفی معرفت شناسی اصالت تحصلی یا اثبات گرایی استوار است. از طرف دیگر، چنانچه پژوهشگر بخواهد به جنبه های نهفته یک پدیده و درک آن در حوزه های علوم انسانی، اجتماعی و رفتاری بپردازد، استفاده از روش های کمی چندان او را به نتایج ملموسی رهنمون نمی نماید. لذا در این حالت روش های کیفی را بکار می برد. اما به کاربردن هریک از دو دسته روش تحقیق کیفی و کمی به تنهایی پژوهشگر را آن طور که انتظار می رود نسبت به شناخت بهتر پدیده ها یاری نمی دهد. اما چنانچه بتواند با ترکیب نمودن این دو نوع درباره پدیده مورد نظر به نتیجه و درک بهتری دست پیدا می نماید. بنابراین هدف طرح های آمیخته آن است که شواهد بیشتری برای درک بهتر پدیده ها به دست دهند (بازرگان، 1389).

مزیت این نوع روش تحقیق این است که پدیده مورد بررسی را به نحوی کامل موشکافی می کند، ابعاد ومولفه های تشکیل دهنده این پدیده را به دست می آورد. پژوهشگر با گوش دادن به آزمودنی ها - نه از طریق ابزار از قبل تعیین شده - ابعاد را مشخص می کند. عیب این روش پژوهشی این است که هم حجم گردآوری و هم زمان گردآوری داده ها زیاد است (دانایی فرد، 1386). در یک دسته بندی طرح های آمیخته به 3 دسته طبقه بندی می شوند (بازرگان، 1389):

• طرح تحقیقی آمیخته بهم تنیده[1]
• طرح تحقیقی آمیخته تشریحی[2]
• طرح تحقیق آمیخته اکتشافی[3]

در طرح تحقیقی آمیخته بهم تنیده پژوهشگر به هر دو مجموعه داده های کمی و کیفی وزن یکسان می دهد، داده های کمی و کیفی همزمان گردآوری می شوند و در تحلیل داده ها به مقایسه دو دسته داده کمی و کیفی می پردازد تا همگونی یافته ها را نمایان کند و تطابق نتیجه گیری از این دو دسته را آشکار سازد. در طرح تحقیق آمیخته تشریحی، پژوهشگر به منظور تشریح یک پدیده، وزن اصلی را به داده های کمی اختصاص می دهد، اما از داده های کیفی برای تشریح ابعاد مختلف پدیده استفاده می کند، گردآوری داده ها را در دو مرحله، ابتدا داده های کمی و سپس داده های کیفی صورت می دهد. بعبارتی از داده های کیفی برای توضیح بیشتر و آشکار کردن برخی جنبه های ابهام برانگیز استفاده می شود. نهایتا در طرح تحقیق آمیخته اکتشافی، پژوهشگر درصدد زمینه یابی درباره "موقعیت نامعین" می باشد. در این طی پارادایم از پژوهش کیفی، در یک مرحله پارادیم پژوهش کمی در مرحله دیگر پژوهش استفاده می کند. برای نمونه وی ممکن است آزمایش انجام دهد و پس از آن به مصاحبه ای با شرکت کنندگان (کیفی) بپردازد تا مشاهده کند که شرکت کنندگان به آزمایش چگونه نگاه می کنند و آیا آنها با نتایج به دست آمده موافق هستند؟ پژوهش روش آمیخته همانند انجام دو مطالعه کوچک در یک مطالعه کلی است.

  در پژوهش آمیخته استعاره ای برای اندیشیدن وجود دارد: فرض کنید تورهای ماهیگیری متعددی روی هم قرار گرفته اند، هر کدام از این تورها، سوراخ هایی دارند ولی وقتی روی هم قرار می گیرند، دیگر سوراخی دیده نمی شود، بعبارت دیگر تور جدید فاقد هرگونه سوراخی است، استفاده از روش ها و یا رویکردهای چندگانه در پژوهش اینگونه عمل می کند.

 برای این منظور ابتدا به گردآوری داده های کیفی می پردازد. انجام این مرحله او را به توصیف جنبه های بیشماری از پدیده هدایت می کند. با استفاده از این شناسایی اولیه، امکان صورت بندی فرضیه هایی درباره بروز پدیده مورد مطالعه فراهم می شود. پس از آن، در مرحله بعدی، پژوهشگر می تواند از طریق گردآوری داده های کمی فرضیه ها را مورد آزمون قرار دهد. بنابراین در این نوع طرح تحقیق آمیخته به داده های کیفی اهمیت بیشتری داده می شود.

علاوه بر آن در توالی گردآوری داده ها ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی گردآوری می شوند. بالاخره، پژوهشگر بر مبنای یافته های حاصل از داده های کیفی، سعی بر آن دارد که داده های کمی را گردآوری کند تا تعمیم پذیری یافته را میسر سازد (بازرگان، 1389). مراحل تحلیل داده های آمیخته عبارتند از (جانسون و کریستینسن، 1391):

• کاهش داده ها
• نمایش داده ها
• تبدیل داده ها
• همبستگی داده ها
• تحکیم داده ها
• مقایسه داده ها
• تلفیق داده ها