آشنایی با فراتحلیل (Meta analysis)

در اوایل قرن بیستم آماردان هایی مانند فیشر، پیرسون و کوکران روش های مقایسه داده های گردآوری شده در مطالعات مختلف را که دارای حجم نمونه و اندازه های وابسته متفاوت بودند ابداع کردند. اصطلاح فراتحلیل نخستین بار توسط گلاس در دهه 1970 وضع شد و بعد از آن توسط سایرین مانند اشمیت اوسعه و گسترش پیدا کرد.

 رایج ترین کاربرد فراتحلیل در ادبیات علوم ورزشی، تلفیق و ادغام داده های حاصل از تعداد زیادی مقالات چاپ شده توسط نویسندگان مختلف است. این قبیل مقالات در اکثر نشریات Review به چاپ می رسند. این بازنگری ها ماهیتی کیفی دارند که با مرور مقالات کمی می تواند ماهیت پدیده ای خاص را ترسیم نمایند. اکثر گزارش های چاپ شده در حوزه فراتحلیل معمولا 20 تا 30 پژوهش را بررسی که این تعداد در برخی منابع با حداقل 10 پژوهش نیز کافی است.

موفقیت فراتحلیل به مناسب بودن سوال پژوهش، صحت و دقت اطلاعات گردآوری شده، کدگذاری و تناسب شیوه های آماری بستگی دارد. بخشی از مهارت های فراتحلیل به خلاقیت و زبردستی استادانه پژوهشگر در کدگذاری متغیرهای تعدیل کننده و روش وی برای خنثی سازی و روبرو شدن با اطلاعات متغیر و بدون ثبات آماری گزارش شده در مطالعات بر می گردد.  مزیت فراتحلیل آنست که پژوهشگر را قادر می سازد تا استنباط ها و نتیجه گیری ها یی را درباره یک پدیده که مستلزم مطالعه خاص خیلی پیچیده و بغرنج است بعمل آورد. بویژه زمانی که پدیده های بین فرهنگی را بررسی می نماییم این موضوع کاملا صادق است.

اگرچه فراتحلیل خود یک مطالعه کیفی است اما مطالعات کیفی برای فراتحلیل نامناسب اند؛  چراکه بسیاری از مطالعات کمی داده های کافی را در زمانی که بخشی از پژوهش معنادار نیست گزارش نمی نمایند و نویسندگان آین مقالات با بیان این مطلب که "هیچ یک از مقایسه های دیگر به نتایج معنادار دست نیافت" به سادگی از بحث در این باره رد می شوند. برای انجام فراتحلیل معمولا به داده های زیر نیاز داریم:

• اندازه نمونه
• آمارهای توصیفی (حداقل میانگین و انحراف استاندارد)
• آمارهای استنباطی (مانند f ، t ،  r)
• هرگونه تحلیل اضافی مانند آزمون های تعقیبی در تحلیل واریانس

گیلس (1391) سه روش تجزیه و تحلیل در فراتحلیل را اینچنین می نویسد:

عوامل بحرانی (Critical Factors Approach)

ترکیب نتایج (Combining Result Approach)

بیزین (Bayesian Approach)

برای مطالعه بیشتر در این حوزه به کتاب روش تحقیق پیشرفته در روان شناسی پیشرفته نویسنده گیلس ترجمه بهرامی احسان و همکاران مراجعه نمایید؛ مقالات زیر نیز می تواند به درک بیشتر این موضوع کمک نماید:

http://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=67113

http://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=300158

http://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=308105